Аgar sizning do‘stingiz yoki yaqinlaringiz OIV infektsiyasiga chalingan bo‘lsa, bu epidemiya shaxsan sizga ta‘sir qilganini anglatadi va siz ilgari o‘ylamagan ko‘plab muammolarni o‘zingiz hal qilishingiz kerak bo‘ladi. Kasallikka qarshi kurashda yaqiningizga haqiqiy yordam ko‘rsatishni o‘rganing.
Tashxisni ichki jihatdan yengish uchun odamga vaqt kerak. Ehtimol, dastlab u tashxis haqida hech kimga aytmaydi, lekin vaqt o‘tishi bilan u ishonadigan odamni topadi. Ba`zida OIV bilan kasallangan odam boshidanoq eng yaqin odamga ochiladi (ko‘pincha bu ona yoki ota yoki ikkala ota-onadir).
Sizga o‘z siri bilan ishongan odam qanday qilib yuqtirganligi muhim emas, asosiysi, siz unga hayotidagi qiyin daqiqalardan omon qolishga yordam berishingiz va uni hayot, sog‘liq uchun kurashning qiyin yo‘lida qo‘llab-quvvatlashingizni bilishi shart. Аgar ishonadigan, tajriba almashishi mumkin bo‘lgan odam bo‘lsa, yolg‘izlikni yengish osonroq. OIV bilan kasallangan odamni qo‘llab-quvvatlash uning umrini uzaytiradi va uning sifatini oshiradi. U qo‘llab-quvvatlashga muhtoj, ya`ni samimiy, diqqat bilan tinglashga va tushunishga harakat qilishga, siz u yerda ekanligingizni va har doim yordam berishga tayyor ekanligingizni ko‘rsatishga, hukm qilmaslikka, aybdorlarni qidirmaslikka, agar ular bo‘lmasa, maslahat berishga tayyorligingiz kerak. Hayotingizni nazorat qiling.
Sizning yordamingiz, ayniqsa, do‘stlarni yo‘qotishda va antiretrovirus terapiyani boshlashda kerak. Jismoniy aloqadan qochmang, oddiy qo‘l siqish yoki quchoqlash sizga yaqin odamga g‘amxo‘rlik qilayotganingizning eng yaxshi isbotidir. Yaqiningizga yordam berish uchun maxsus adabiyotlardan OIV infektsiyasi va OITS haqida iloji boricha ko‘proq ma`lumot oling. Аgar siz hali ham uy sharoitida infektsiyani yuqtirishdan ongsiz qo‘rquvga ega bo‘lsangiz, kutilmagan vaziyatlar haqida mutaxassislar bilan gaplashing (masalan, OIV bilan kasallangan odam jarohatlangan bo‘lsa, qon bilan aloqa qilganda o‘zini qanday tutish kerak), birinchi yordam bo‘yicha maslahatlashing. Bunda sizga OITS markazlari va yuqumli kasalliklar kabinetlari mutaxassislari yordam beradi.
Ko‘pincha odamlar o‘zlarining yaqinlari qanday yuqtirgani bilan qiziqishadi. OIV bilan kasallangan odamning tashxisiga moslashishi uchun vaqt berishga arziydi. Ehtimol, keyinchalik u sizning samimiyligingiz va tushunishingizga ishonch hosil qilib, baham ko‘rishni xohlaydi. Infektsiya qanday sodir bo‘lganligini aniqlashga urinmang. Odamni o‘zini aybdor his qilishiga va o‘zini oqlashga majbur qiladigan savollar va bayonotlardan qoching. Bundan tashqari, sabablarni aniqlash hech narsani o‘zgartirmaydi.
Vaziyatni qanday bo‘lsa, shunday qabul qilish yaxshiroqdir. Garchi bu sizga noto‘g‘ri tuyulsa ham, uning turmush tarzini baholamang. Ushbu urinishlar, ehtimol, inson uchun ruhiy aloqa va tushunish eng zarur bo‘lgan va uning farovonligida hal qiluvchi rol o‘ynashi mumkin bo‘lgan paytda o‘zaro begonalashuvga olib kelishi mumkin.
Qanday turmush tarzini olib borish, sog‘ligini qanday saqlash, qanday ovqatlanish va dam olish, kimga, qachon va qanday aytish (yoki aytmaslik) haqida asosiy qarorlarni insonning o‘zi va faqat o‘zi qabul qilishi kerakligini unutmang. Sizning yaqiningizga sog‘lom bo‘lishiga yordam berish istagi tabiiydir. Biroq, qarindoshlar va do‘stlar ko‘pincha jiddiy, hatto tuzatib bo‘lmaydigan zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan xatolarga yo‘l qo‘yishadi. Bu xatolarning eng keng tarqalgani:
1. Haddan tashqari himoyalanish va odamga xavfli kasallik borligini doimo eslatish.
2. Nojo‘ya ta`sirlarni keltirib chiqaradigan dori-darmonlarni qabul qilishni to‘xtatish bo‘yicha maslahatlar.
Yordamning eng muhim turi bu «odam bilan birga bo‘lish», garchi bu unchalik oson bo‘lmasa-da.
Shuni unutmangki, OIV/OITSga chalingan sizning yaqinlaringizgina emas, siz ham yordamga muhtojsiz. Bir-biringizga g‘amxo‘rlik qilishga harakat qiling. OITSga xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar har doim o‘z mijozlarining oila a`zolari va do‘stlariga yordam berishga tayyor, shuning uchun siz biror narsani bilishingiz yoki his-tuyg‘ularingiz va tashvishlaringizni baham ko‘rishingiz kerak bo‘lganda ular bilan bog‘lanishdan tortinmang.
M.Tashmatova,
Viloyat OITSga qarshi kurash markazi mutaxassisi
