Қутуриш қандай касаллик
Қутуриш ҳайвон ва одамларда учрайдиган ўткир юқумли касаллик бўлиб, уни нерв тизимини шикастлантирувчи вируслар қўзгатади. Вируслар кўплаб миқдорда қутуриш касаллигига чалинган ҳайвонларнинг сўлаги билан ташқи муҳитга ажралади Сўлакда вирруслар касалликнинг яширин, яъни касаллик белгилари юзага чиқмаган давридан мавжуд бўлади. Қутуриш касаллигига чалинган ит, мушук, каламуш, бўри, чиябўри, бўрсиқлар касалликнинг асосий манбаи ҳисобланади.
Қутуриш касаллиги қандай юқади?
Касаллик одамга ва ҳайвонларга қутуриш касаллигига чалинган ҳайвонларнинг тишлаши, сўлагининг тегиши ва тирнаши натижасида юқади.
Касаллик қандай белгилар билан кечади.
Одамга касалликнинг яширин даври ўртача 10-14 кун, баъзида 1 йилгача ва ундан кўпроқ ҳам давом этиши мумкин. Дастлаб тишланган жой қичийди, тортишиб оғрийди, битта жароҳат ва чандиқ такроран яллиғланиши мумкин. Бемор тушкунликка тушади, одамлар билан мулоқот қилишдан қочади, уйқуси бузилиб, иштаҳаси бўғилади. Унда қўрқув ҳисси пайдо бўлади, кайфияти ўзгариб туради.
Касалликнинг қўзғалиш, яъни авж олиш даврида, беморнинг тана ҳарорати кўтарилади, сувдан, ҳаво (шамол)дан, ёруқликдан, товушдан қўрқиш аломатлари пайдо бўлади. Беморнинг овози бўғилади, терлайди, сўлаги оқади, томирнинг тез-тез уриши давом этади, нафас олиши бузилади. Мускулларнинг тортишиши нафас ва ютиниш мускулларидан бошланиб, кейин ҳамма мускулларга тарқалади. Эс-хуши кирарли-чиқарли бўлиб қолади, кейинчалик беморнинг кўзига йўқ нарсалар кўринади, у алаҳсирайди.
Шундан кейин мускулларнинг фалажи бошланади. Бемор касаллик бошланганидан 4-6 кундан кейин вафот этади. Касаллик 100 фоиз ўлим билан тугайди.
қутуриш ҳайвон тишлаганда, тирнаганда ёки сўлаги текканда, зудлик билан тиббий ёрдамга мурожаат қилиш ва қутуриш касаллигига қарши эмлашни ўз вақтида, шифокор тавсиясига қатъиян риоя қилган ҳолда олиш, касалликнинг олдини олишда олтин қоида эканлигини УНУТМАНГ, УНУТМАНГ ВА ЯНА УНУТМАНГ,
Қутуриш касаллигининг олдини олиш учун
-Уй ҳайвонларини, айниқса, итларни боғланган ҳолда сақланг. Уларни қаровсиз қолдирманг. Бегона ит ва мушуклар билан мулоқот қилманг!
-Ҳайвонларни қутуришга қарши эмлатинг!
-Қаровсиз дайди ит ва мушукларнинг пайдо бўлишига зинҳор йўл қўйманг!
-Фарзандларингизга қаровсиз ва касал итлар билан мулоқот қилмаслик кераклигини қутуриш касаллиги ҳайвонларнинг тишлаши, тирнаши, шунингдек, сўлагининг тегиши натижасида ҳам юқиши мумкинлигини мунтазам эслатиб туринг!
-Ҳайвонларни парваришлаш маданиятига риоя қилинг ва бошқаларни ҳам шунга ўргатинг!
-Агар борди-ю ит (мушук) тишласа, сўлаги тегса ёки тирнаса жароҳатнинг катта-кичиклигидан қатъий назар, зудлик билан шифокорга мурожаат қилинг!
Р. Артиқов,
туман ФВБ ФВДТ ва ФМ фаолиятини ташкиллаштириш, хавфсизлик тарғиботи бўлинмаси бошлиғи, капитан
